Krótka historia języka angielskiego

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się jakim sposobem angielski, którym posługuje się 1,6 miliardów ludzi na świecie, posiadający około 750,000 słów, stał się niesamowicie ekspresywnym i złożonym językiem?

W przeciwieństwie do języków, które rozwijały się w granicach jednego państwa (albo jednego regionu), angielski od początków swojego istnienia, czyli od 1,600 lat, ewoluował, przekraczając granice państw, podbijając kolejne narody, przyswajając po drodze nowe słowa, zmieniając się wraz z rozprzestrzenianiem się po całym świecie. Dlatego angielski jest tak niezwykle fascynujący.

anglosaskie korzenie

Korzeni języka angielskiego należy szukać – cóż za niespodzianka! –  w inwazji plemion anglosaskich. W 400 r. n.e. wyruszyły one na podbój Wysp Brytyjskich ze Środkowej Europy. Ich język, znany jako „staroangielski”, wkrótce został przyjęty i zaczął rozwijać się jako miejscowy. Pomimo że nawet rodowity Brytyjczyk miałby problemy, by zrozumieć staroangielski, jest on solidnym fundamentem dla angielskiego, którym posługujemy się współcześnie i dał takie słowa jak „be” „strong” czy „water” (być, silny, woda).

uciekaj od wikingów z nożem w ręce!

Wraz z inwazją Wikingów (Wikingowie to nordyckie plemię, które najechało i splądrowało północną i północno-zachodnią Europę 1,000 – 1,2000 lat temu), staroangielski wymieszał się ze staroskandynawskim – językiem Wikingów. Dzięki temu angielski wzbogacił się o 2,000 nowych słów, takich jak: „give”, „take”, „egg”, „knife”, „husband”, „run”, „viking” (dać, brać, jajko, nóż, mąż, biegać, Wiking).

francuskie wsparcie

Francuski był powszechnie znany na Wyspach Brytyjskich od 1,000 r. n.e. Inwazja Normanów spowodowała, że zaczął być postrzegany za język arystokracji. Staroangielski spadł do języka warstwy uboższej i pomimo niższego statusu, w dalszym ciągu rozwijał się, przyjmując całą listę słów hiszpańskich i francuskich (lata 1000-1400). Znalazły się na niej takie słowa jak: „beer”, „city”, „fruit” czy „people” (piwo, miasto, owoce, ludzie), a także nazwy połowy miesięcy. Wraz z zaadaptowaniem francuskich słów, angielski,  krok po kroku, stawał się językiem bardziej wyszukanym, używanym przez wyższe sfery, pojawiły się takie słowa jak” „liberty” i „justice” (wolność i prawo).

aligator zjadł mojego szczeniaka, panie szekspir

W wyniku Wojny Stuletniej (XIV – XV w.), która zakończyła panowanie francuskie na Wyspach Brytyjskich, angielskiemu został przywrócony status języka wyższych sfer. Zastrzykiem energii okazał się rozwój literatury i kultury, w których przodował William Szekspir, prawdopodobnie najbardziej znany i uwielbiany poeta i autor sztuk teatralnych wszechczasów. Wpływ twórczości Szekspira na rozwój języka angielskiego, a zwłaszcza na jego unikatowe i bogate słownictwo jest nioceniony. Ten człowiek stworzył co najmniej 1,700 słów, w tym: “alligator”, “puppy dog” i “fashionable” (aligator, szczeniak, modne). Brakowało mu po prostu słów do opisania losów Romea i Julii czy Hamleta, więc musiał stworzyć swoje własne!

fabryka nowych słów

Szekspir ugruntował pozycję języka angielskiego w świecie, jako znaczącego i bogatego. Jednakże rewolucja przemysłowa (XVII – XVIII w.) potrzebowała zupełnie innych, nowych słów, takich jak: „gravity”, „acid”, „electricity” (grawitacja, kwas, elektryczność). Angielskojęzyczny świat był w centrum wydarzeń rewolucji przemysłowej, z tego powodu rozwój słownictwa ścisłego, szedł ramię w ramię z rozwojem całego języka.

angelski staje się językiem światowym

Stało się to dopiero wtedy, gdy Wielka Brytania zyskała status światowego mocarstwa kolonialnego. To przyczyniło się do szybkiego rozprzestrzenienia języka angielskiego. W początkach XX wieku Wielka Brytania miała pod kontrolną więcej niż ćwierć terytorium lądowego globu, od Azji po Afrykę, i ponad 400 milionów (nowych) zależnych podmiotów państwowych. Kolonializm sprawił, że angielski rozprzestrzeniał się coraz szybciej, rozwijały się lokalne dialekty i, jak się domyślasz, nowe słownictwo. Na przykład słowo “barbeque” (grillowanie) zostało zapożyczone z karaibskiego, a “zombie” ma swoje korzenie w Afryce.

słownik na ratunek

Szybkie rozprzestrzenianie się języka angielskiego zrodziło jednak pewien problem. Jak zachować integralność języka angielskiego w różnych krajach? Rozwiązaniem okazała się biblia języka angielskiego znana jako Oxford English Dictionary (Słownik języka angielskiego, Oxford, pierwsze wydanie: 1884 r.), Standaryzuje ona pisownię i gwarantuje, że angielskojęzyczni na całym świecie są w stanie zrozumieć siebie nawzajem (a przynajmniej mają taką szansę). Obecnie Słownik ma 20 tomów (ponad 21,000 stron definicji!). Każde nowe wydanie to lata opracowań, choć nowe słowa są systematycznie dodawane do wersji online Słownika kilka razy w roku.

OMG, FOOD BABY i inne skarby XXI wieku

I teraz najlepsze! Angielski WCIĄŻ się rozwija! Od lokalnych dialektów i slangu, przez wytwarzanie nowych slów na potrzeby technologii, po dostosowanie angielskiego do lokalnych warunków (np. singlish). Angielski brzmi zupełnie inaczej w Nowym Jorku, Oxfordzie czy w Singapurze. Teraz stał się zarówno językiem ulicy, jak i wysokiej techniki (Słowo Roku 2013: „selfie”!). Język ewoluuje i trudno włożyć go w sztywne ramy.

Angielski rozwija się w tempie ok. 1,000 nowych wyrazów na rok. A mowa tu tylko o słowach, które były na tyle ważne, by ująć je w internetowy słownik Oxfordu. Nasze ulubione, które niedawno do niego weszły, to: „OMG”, skrót od „Oh my God!” (O mój Boże!), „food baby”, co oznacza wydęty po jedzeniu brzuch (maciuś), „phalbet”, zabawne słowo określające ogromny tablet lub telefon, na którym najpewniej teraz czytasz ten artykuł!

Zdjęcia Jonathan Rolande, Flickr / Creative Commons